Ανακηρύχθηκε για πρώτη φορά δήμος το 517 π.Χ. και στα νεότερα χρόνια το 1835, σήμερα συνιστά την τρίτη μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της χώρας. Ο Gutensohn, αρχιτέκτονας του Λουδοβίκου του A΄ της Bαυαρίας, πρότεινε το 1832 για πρωτεύουσα του τότε νεοσύστατου Ελληνικού κράτους να ήταν ο Πειραιάς. Η πρόταση δεν έγινε δεκτη και επιλέχθηκε η Αθήνα.
Το πολεοδομικό συγκρότημα της πόλεως που περιβάλλουν το κέντρο, είναι η Νίκαια (πρώην Κοκκινιά), ο Κορυδαλλός , το Κερατσίνι (πρώην Ταμπούρια), το Πέραμα, η Δραπετσώνα, και ο Άγιος Ιωάννης Ρέντης.
Το κέντρο της πόλης απέχει περίπου 12 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, της οποίας και αποτελεί επίνειο ενώ συνδέεται με αυτήν με πληθώρα μέσων, λεωφορείων, τρόλλεϋ, αλλά και με τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο, το τραμ, τον προαστιακό σιδηρόδρομο και στο μέλλον με τις γραμμές της Αττικό Μετρό.
Ο λιμένας του Πειραιά είναι ο μεγαλύτερος της Ευρώπης και ένας από τους μεγαλύτερους του κόσμου σε επιβατική κίνηση. Οι πύλες του λιμένος, μετά τον οριστικό προσδιορισμό του, ως «επιβατικού», οδηγούν αντίστοιχα στους προβλήτες ανάλογα με τον προορισμό των επιβατηγών πλοίων που ελλιμενίζονται. Οι βόρειοδυτικές πύλες (Ε3 & Ε4) οδηγούν σε αποβάθρες που προσεγγίζουν πλοία με προορισμό την Κρήτη, οι δυτικές (Ε2) νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου και (Ε1) τα Δωδεκάνησα οι κεντρικές (Ε7) τις Κυκλάδες και (Ε8) τον Αργοσαρωνικό, ενώ η ανατολική (Ε9) τις Δυτικές Κυκλάδες τη Σάμο & την Ικαρία.
Ο Λιμένας του Πειραιά χωρίζεται σε:
α) Επιβατικό Λιμένα
β) Εμπορικό Λιμένα, και
γ) Επισκευαστικό Λιμένα
Ιστορία
Άμεσες πηγές για τη μελέτη της ιστορίας και τοπογραφίας του Πειραιά αποτελούν οι διάφορες επιγραφές, ευρήματα αρχαίων τάφων, θεμέλια ναών, νεωσοίκων, κτιρίων και τειχών και αρχαίων λιμενικών έργων, σε συνδυσμό πάντα με τις περικοπές αρχαίων συγγραφέων που αναφέρονται στον Πειραιά, σπουδαιότεροι των οποίων ήταν οι: Θουκυδίδης, Ξενοφών, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Ισοκράτης, Πλάτων, Λυκούργος, Δημοσθένης, Ηρόδοτος και Πολυδεύκης. Ο αρχαιότερος όμως αυτών ο Διόδωρος ο περιηγητής (4ος αιώνας π.Χ.) ήταν αυτός που πρώτος συνέγραψε για την Αττική, τον οποίον και ακολούθησε ο Ηλιόδωρος που συνέγραψε έργο εκ 15 βιβλίων για τα μνημεία της Αθήνας.Όνομα
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα τα όνόματα που έλαβε κατά καιρούς τόσο η πόλη του Πειραιά όσο και ο λιμένας της είναι κατά σειρά:1. Ονομασίες πόλης
- "Πειραιεύς" (αρχαίοι χρόνοι μέχρι και τελευταία επίσημη ονομασία).
- "Δράκος"
- "Πειραιάς" (Στέφανος Βυζάντιος και σύγχρονη δημοτική)
- "Πειραίας", "Περαίας", ή "Περαιάς", (κατά δημώδεις ονομασίες). Επίσης σε κείμενα του προηγούμενου αιώνα απαντώνται: "Πιραιάς", ή "Πιρεάς", ακόμη και "Πειρεάς", "Πειρέας", "Πιρέας" και "Περέας" ή "Περεάς". Σε όλες τις περιπτώσεις που τονίζονταν στη λήγουσα λάμβανε περισπωμένη.
Ο "Λέων του Πειραιά" (αντίγραφο)
- "Λιμήν του Πειραιώς" ή απλώς "Λιμήν" (αρχαίοι χρόνοι - τελευταία αρχαιολογική άποψη).
- "Κάνθαρος" ή "Λιμήν Κανθάρου" (ομοίως αρχαίοι χρόνοι).
- "Κωφός λιμήν" (μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο - τελευταία αρχαιολογική άποψη).
- "Λιμήν Αθηνών".
- "Λιμήν Λέοντος" ή γνωστότερα "Πόρτο Λεόνε"(τον 17ο αιώνα ένα λιοντάρι από μάρμαρο, φρόντιζε το λιμάνι και ήταν το πρώτο πράγμα που έβλεπαν οι ταξιδιώτες όταν έφταναν στο λιμάνι, στην σύγχρονη εποχή υπάρχει ανακατασκευή από τον γλύπτη Μέγκουλα Γεώργιο. Το πρωτότυπο κλάπηκε από τον Φραντσέσκο Μοροζίνι(Morozini) και βρίσκεται στην Βενετία).
- "Πόρτο Δράκο" ή "Πόρτο Δρακόνε".
- "Πόρτο της Αθήνα" (Μελέτιος).
- "Athenarum portus".
- "Portus de Sithines", ή "Sithines".
- "Porto Leone", ή "Porto Draco", ή "Porto Dracone".
- "Ασλάν Λιμάνι" (πριν και κατά το 1821)
Ετυμολογία
Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς προκειμένου να ενισχύσουν το νησιωτικό χαρακτήρα του Πειραιά ετυμολογούν τη λέξη "Πειραιεύς" εκ του "περαιεύς" (με εναλλαγή του ε σε ει). Πειραιεύς σημαίνει ο πορθμεύς (περαιόω = περνώ αντίκρυ), δηλαδή αυτός που αναλαμβάνει διαπόρθμευση από τη Φαληρική ακτή στην απέναντι όχθη της νήσου του Πειραιά. Κατά τους Δραγάτση Ι. και Χατζή Α. το όνομα από προσηγορικό μετεβλήθει αργότερα σε τοπωνυμικό, (συνδυάζοντας το φαρμακώ (φάρμακο - φαρμακεύς) και βάπτω (βαφή - βαφεύς). Έτσι ο Πειραιάς δηλώνει επάγγελμα όπως τα τοπωνύμια Πέραμα, Γαλατάς κ.λπ. Στην αρχαία ελληνική "πορθμεύς" λεγόταν όχι μόνο πειραιεύς αλλά και πειραιός (Σ. Βυζάντιος). Στη ετυμολογία αυτή συμφωνούν και οι J. Schmidt και K. Wahrman (1929). Τέλος η άποψη αυτή ενισχύεται από την ονομασία Πειραιός που λεγόταν επίσης ο λιμένας της αρχαίας Κορίνθου που σήμαινε επίσης πορθμεύς.Κατ΄ άλλους η ονομασία Πειραιεύς παράγεται από το "πέραν" (εις την αντιπέραν) επειδή στην αρχαιότητα μεσολαβούσε τόπος ελώδης, (το λεγόμενο "αλίπεδον"), όπως επίσης λέγονταν ομοίως οι αντιτακτές όχθες π.χ.:
- Περαία Παλαιστίνης, πέραν του Ιορδάνη ποταμού.
- Περαία, έναντι Τενέδου και Μυσίας.
- Περαία Κορίνθου (σημερινή Περαχώρα)
- Περαία Συρίας, της οποίας οι κάτοικοι λέγονταν Πειραιείς.
- Περαία Σμύρνης (προάστιο της Σμύρνης).
Σύγχρονος Πειραιάς
Δημοτικός Πληθυσμός
| Έτος | Πληθυσμός | Αλλαγή | Πυκνότητα |
|---|---|---|---|
| 1835 | 300 | κατά σχετικό υπολογισμό | -/km² |
| 1836 | 1,011 | πρώτη απογραφή Δήμου Πειραιά | -/km² |
| 1840 | 2,033 | - | -/km² |
| 1845 | 4,247 | - | -/km² |
| 1896 | 51,020 | - | -/km² |
| 1920 | 133,482 | - | -/km² |
| 1928 | 251,659 | Μετά την Μικρασιατική καταστροφή | -/km² |
| 1940 | 205,404 | Μετά την απόσπαση Κοκκινιάς,Κερατσινίου,Κορυδαλλού και Περάματος - | -/km² |
| 1951 | 186,088 | Μετά την απόσπαση της Δραπετσώνας | -/km² |
| 1961 | 183,957 | - | -/km² |
| 1971 | 187,458 | Υπαγωγή Δήμου Νέου Φαλήρου στον Δήμο Πειραιά | -/km² |
| 1981 | 196,389 | - | 17,853.55/km² |
| 1991 | 182,671 | -14,168/-7.25% | 16,606.45/km² |
| 2001 | 175,697 | -6,974/-3.82% | 15,972.45/km² |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου